Voor de industriële revolutie was zelfstandig ondernemen de norm. Pas met de komst van fabrieksarbeid veranderde dat. Rond 1900 was het bestaan van de Nederlandse fabrieksarbeider erbarmelijk. Een overvloed aan arbeiders werd door een handjevol industriëlen onder ziekmakende omstandigheden afgebeuld en uitgebuit.
Roos Wouters – Werkvereniging
Maar de tijden zijn veranderd, en gelukkig maar. Steeds meer werkenden kunnen het zich permitteren voor zichzelf te beginnen. Winst voor de sociaaldemocraten zou je denken. Maar nee. Gek genoeg zijn het juist de sociaaldemocraten die trots over dit emancipatoire succes negeren. Sterker nog, vooral zij strijden ervoor om de werkenden in dienst van die ooit zo verfoeide werkgevers te houden. Waardoor zij het kiezerspotentieel waarmee zij wel de grootste kunnen worden, van zich af stoten.
Steeds vaker doen ‘arbeiders’ hun baas de groeten. Zij worden zélf de baas. Zij worden zelfstandig ondernemer of combineren werkvormen. Ook regelen ze dingen liever onderling. Risico’s als ziekte vangen zij op in coöperaties en andere solidaire netwerken, die goedkoper en beter werken dan de verzekeringen van werknemers. Daar valt zeker nog heel wat aan te verbeteren, maar toch, de gedroomde emancipatie van de arbeider is dichterbij dan ooit.
Moeite met emancipatie?
Helaas lijkt politiek Den Haag vooral moeite met deze emancipatie van de werkenden te hebben. Met name de sociaaldemocratische partijen. Zij zien hun idealen van weleer – verheffing van de arbeider, zelfbestuur door arbeiders, economische bevrijding van het proletariaat, menselijke waardigheid, gelijkheid en solidariteit – met de opkomst van Modern Werkenden, stuk voor stuk binnen handbereik komen.
En toch weten zij het enthousiasme niet te claimen en de geëmancipeerde arbeider aan zich te verbinden. Sterker nog, ze drukken deze ontwikkeling liever de kop in, zo blijkt uit vrijwel al hun verkiezingsprogramma’s. Een goede sociaaldemocraat is in vaste dienst bij een werkgever. De vaste baan moet en zal de norm blijven.
Het is ook wel begrijpelijk. De vakbonden, waar de sociaaldemocraten nauw mee verbonden zijn, blijven vasthouden aan het beeld dat het merendeel van de arbeiders door kwade werkgevers uit het dienstverband wordt gedwongen. En dat kan en mag inderdaad niet. Maar uit tal van onderzoeken blijkt dat verreweg de meerderheid van de mensen die hun baan opzeggen en voor zichzelf beginnen, dit uit vrije wil doen. Het zijn ook en vooral werkenden die zich bevrijden uit de ziekmakende bureaucratische omstandigheden van hun dienstverband. En daar zitten ook veel moderne arbeiders met een sociaaldemocratisch hart bij.
Gekmakende bureaucratie
Natuurlijk zijn er misstanden die aangepakt moeten worden. Maar veel werkenden, zeker in sectoren als de zorg en het onderwijs, bezwijken onder de werkdruk en de gekmakende bureaucratie. Zij ervaren het opzeggen van hun dienstverband als een bevrijding. Ze houden van hun werk, maar niet meer van hun baan.
Hoe vervreemdend is het dan, dat juist de sociaaldemocraten ze vertellen dat het asociaal is om jezelf te bevrijden. Zélfs een meerderheid van de 21ste-eeuwse miserabiles, zoals zzp’ende platformwerkers, hebben laten weten zich niet vertegenwoordigd te voelen door vakbonden die rechtszaken aanspannen tegen hun opdrachtgevers. Echt, er is geen schoonmaker of bezorger beter van geworden dat platforms, mede als gevolg van die rechtszaken, vertrekken of failliet gaan.
Een enorm kiezerspotentieel hunkert ernaar om sociaal te stemmen. Luister naar ze en laat ze meepraten, sociaaldemocraten. Kijk naar moderne werk- en sociale zekerheidsvormen die vanuit de samenleving zelf opkomen. En kom met maatregelen die alle Nederlanders wendbaar en weerbaar maken. Zolang jullie deze modern werkenden wegzetten als asocialen, krijg je hun stem niet.
De Werkvereniging heeft een kieswijzers ontwikkeld waarin de wensen van modern werkenden worden afgezet tegen de partijprogramma. Die Werkverenging Kieswijzer vind je hier
