Arjan de Kok is partner bij een ICT dienstverlener en was hiervoor ruim 12 jaar zelfstandig adviseur. Hij is kandidaat Tweede Kamerlid voor het Forum voor Democratie.
Nederland telt ruim 1 miljoen zelfstandigen zonder personeel (ZZP’ers) met een eenmanszaak of DGA BV. Omdat de Arbeidswet, die uit 1907 stamt, enkel werkgevers en werknemers kent, is het lastig gebleken om het juiste kader voor de ZZP’er te definiëren. Dit heeft geresulteerd in complexiteit en willekeur bij handhavers van de wet om te bepalen of iemand het predikaat ondernemer verdient, dan wel dat het gaat om iemand met een verkapt dienstverband, een zogenaamde schijnzelfstandige.
De wet DBA, die hierin duidelijkheid moest geven, heeft in de praktijk alleen maar tot meer problemen geleid. Recent onderzoek van de Kamer van Koophandel geeft aan dat zo’n 122.000 ZZP’ers financieel geraakt zijn door de wet DBA. Het aantal bijstandsaanvragen steeg eind 2016 met 5%, met name vanuit de hoek van de zelfstandigen. Bestaande regelgeving werkt niet en er zal haast gemaakt moeten worden met het verschaffen van duidelijkheid om de situatie in de markt niet nog verder te laten escaleren. Het Forum voor Democratie wil zich hiervoor inzetten en de onmiddellijke afschaffing van de wet DBA.
Gros zelfstandigen echte ondernemer
Onderzoeken van de Kamer van Koophandel en ZZP belangengroeperingen geven aan dat 85% tot 90% van de ZZP’ers zichzelf ziet als zelfstandig ondernemer en daar ook naar handelt. Zij verwerven zelf hun opdrachten en wensen geen inmenging in zaken als pensioen- en arbeidsongeschiktheid verzekeringen. Naar de cijfers kijkend, komt schijnzelfstandigheid waarschijnlijk minder voor dan de strenge regelgeving ons wil doen geloven; 95% van de ZZP’ers heeft meer dan 1 opdrachtgever, meer dan 50% heeft meer dan 5 opdrachtgevers per jaar. Degenen die zich met de regelgeving bezig houden hebben een te beperkt beeld van de werkelijkheid.
Vergroot ruimte onderkant arbeidsmarkt
Dit wil niet zeggen dat het allemaal koek en ei is en dat schijnzelfstandigheid niet bestaat. Naar schatting is er een groep van tussen de 3% en 15% die min of meer in de zelfstandige positie gemanoeuvreerd is vanuit de ex-werkgever of het UWV. Deze mensen zouden het liefst in een (vast) dienstverband willen werken, maar dat zit er niet in. Dat er regelgeving voor deze groep noodzakelijk is, en niet zozeer voor de overige 85% of meer zelfstandige professionals, zou eigenlijk niet ter discussie moeten staan. Maar dan kom je aan maatregelen die sociaal gezien gevoelig liggen.
Het gaat hierbij om het probleem waarom werkgevers terughoudend zijn om personeel in dienst te nemen. Zij willen dit wel, want elke ondernemer weet dat (eigen) personeel je grootste asset is, maar zij schrikken terug voor de gevolgen die dit met zich mee kan brengen. Zo is er de doorbetaling bij ziekte van maar liefst 2 jaar, waarin Nederland uniek is in de wereld. Deze maatregel vormt een drempel voor veel ondernemers, net als de relatief nieuwe wet Werk en Zekerheid (WWZ). Deze wet bepaalt dat er een juridisch sluitend persoonsdossier moet zijn om afscheid te kunnen nemen van een werknemer, wanneer dat nodig is. Door deze regelgeving zit de arbeidsmarkt, vooral aan de onderkant waar juist de ruimte gecreëerd zou moeten worden, op slot.
Vernieuwde visie vastgelopen arbeidsmarkt
Er is daarom een vernieuwende visie nodig om het vastgelopen schip van de Nederlandse arbeidsmarkt weer vlot te trekken. Deze visie zou gericht moeten zijn op vergroting van de flexibiliteit van de arbeidsmarkt. Voor ondernemers dient het makkelijker te worden om personeel in dienst te kunnen nemen, maar om afscheid van personeel te kunnen nemen. Een voorwaarde hiervoor is een sociaal vangnet met goede uitkeringen en de mogelijkheid voor werknemers om zichzelf daarvoor bij te verzekeren. Aan zo een verzekering zouden ZZP’ers ook vrijwillig deel kunnen nemen. Voor hen die buiten het arbeidsproces zijn terecht gekomen moet herscholing en herintreding goed geregeld zijn.
Dit samenspel van maatregelen lijkt op de aanpak van Denemarken, waar 90% van de werknemers een vast dienstverband heeft, in tegenstelling tot ons (dalende) 60%. Door de grote flexibiliteit op de Deense arbeidsmarkt wisselt maar liefst een derde van de werknemers elk jaar van baan, wat een enorm effect heeft op de brede (her)inzetbaarheid van werknemers.
En de ZZP’er? Die moet vooral met rust worden gelaten en met vertrouwen kunnen doen waar hij of zij goed in is: ondernemen.
Arjan de Kok is partner bij een ICT dienstverlener en was hiervoor ruim 12 jaar zelfstandig adviseur. Hij is kandidaat Tweede Kamerlid voor het Forum voor Democratie. Het Forum voor Democratie is voor afschaffing van de wet DBA en een eenvoudig en transparant regime voor ZZP-ers, zonder risico op boetes en naheffingen. Zij is tevens voor flexibilisering van de arbeidsmarkt naar Deens model. Zie hiervoor deze link
